طوفان

توفان یا طوفان عبارت است از آشفتگی شدید جوّی و اختلال شدید فشار هوا. گاه براثر برخورد دو جبهه هوای سرد و گرم، توفانی به‌وقوع می‌پیوندد که می‌تواند موجب قطع درختان، خرابی ساختمان‌ها و شکستن شیشه‌ها شود. گردباد در نقاط مختلف به‌صورت تندباد، گردباد دریایی یا گردباد خشکی ظاهر می‌شوند. وقوع توفان اغلب با باران‌های شدید و سیل‌آسا همراه است. توفان‌های عظیم و گردبادهای دریایی معمولاً در عرض‌های نزدیک به استوا رخ می‌دهند و از قدرت تخریب زیادی برخوردارند.

بنا بر آنچه در لغتنامه دهخدا یاد شده، «طوفان» در لغت به‌معنی انقلابات سخت هوا و باران سخت است. همچنین به هرچیزی که بسیار بزرگ و غالب باشد و همه را فروگیرد گفته می‌شود. واژهٔ «طوفان» معرب از ریشهٔ یونانی است.

واژهٔ «توفان»، در معنای واژهٔ فارسی‌شدهٔ «طوفان»، امروز در زبان فارسی جا افتاده است. این واژه از واژگان مصوب در فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که به‌عنوان برابرنهاده‌ای برای واژهٔ storm برگزیده شده‌است و در توضیح آن آمده‌است: «حالت آشفتگی در جوّ که بر سطح زمین تأثیر بگذارد و نشان‌دهندهٔ هوای نامساعد و احتمالاً مخرب باشد» در فرهنگ نام‌ها، «توفان» (= طوفان)، جریان هوایی بسیار شدید معمولاً همراه باران، برف، تگرگ یا رعد و برق؛ و نیز “غوغا، هیاهو” تعریف شده‌است. در فرهنگ عمید، با اشاره به ریشه‌شناسی آن از واژگان یونانی مترداف با “طوفان” معرفی شده‌است. همچنین در برابر این سرواژه در فرهنگ معین آمده‌است: ۱- باد سخت؛ ۲- جوش‌وخروش.
در فرهنگ معین سرواژهٔ دیگری برای «توفان» نیز وجود دارد که اصل آن از زبان فارسی و صفت فاعلی از مصدر «توفیدن» است، به‌معنی شور و غوغا کننده، فریادکننده و غُرّان.